Artikel ini meneroka tujuan fenomena semula jadi, memfokuskan pada teori tujuan Aristotle, dan membincangkan perspektif dan kritikan daripada sains moden dan kontemporari, serta penilaian semula ekologi.
Adakah semua yang berlaku di alam semula jadi bermatlamat? Semut yang terkial-kial membawa ranting dan daun yang lebih besar daripada badannya sudah tentu kelihatan bertujuan. Tingkah laku ini membantu mereka bertahan dan membiak, dan menyumbang kepada kehidupan koloni. Mereka mempunyai tujuan yang jelas dalam mengumpul makanan, mengekalkan sarang mereka, dan menjaga larva mereka. Tetapi adakah daun yang gugur pada musim gugur atau hujan batu yang turun di tengah malam mempunyai tujuan? Daun gugur untuk membantu pokok menjimatkan tenaga untuk kelangsungan hidup musim sejuk dan bersedia untuk kitaran pertumbuhan baharu. Hujan batu ialah fenomena semula jadi yang terbentuk sebagai tindak balas kepada keadaan cuaca, dan walaupun ia mungkin tidak mempunyai tujuan tertentu, ia adalah sebahagian daripada kitaran besar alam semula jadi.
“Aristotle mengemukakan teori purposivis alam di mana semua benda semulajadi mempunyai sifat bertujuan dan bergerak mengikut sifat intrinsiknya, bukan sebab luaran. Beliau percaya bahawa perkara semula jadi bukan sahaja mempunyai tujuan, tetapi juga mempunyai kapasiti untuk merealisasikannya. “Aristotle percaya bahawa tujuan itu akan sentiasa direalisasikan melainkan ia diganggu, dan bahawa realisasi tujuan semula jadi sentiasa menghasilkan hasil yang diingini untuk subjek pergerakan itu. Aristotle meringkaskan pandangannya dengan frasa "alam tidak bekerja dengan sia-sia". Dari perspektif ini, semua fenomena alam pada akhirnya mempunyai tujuan, yang boleh difahami dalam susunan dan keharmonian alam.
Teori tujuan Aristotle bukan sahaja digunakan untuk pertumbuhan dan perkembangan makhluk hidup, tetapi juga kepada perubahan dalam benda bukan hidup. Sebagai contoh, aliran sungai dari tinggi ke rendah mungkin dijelaskan oleh tindakan graviti yang mudah, tetapi Aristotle melihatnya sebagai tujuan semula jadi alam semula jadi, kecenderungan segala-galanya untuk mencari tempatnya sendiri. Oleh itu, teorinya melibatkan percubaan untuk mentafsirkan fenomena alam sebagai lebih daripada undang-undang fizikal.
Pada zaman moden, memandangkan pandangan bahawa semua benda adalah mesin yang tidak bermaya telah ditekankan, teleologi Aristotle telah menghadapi banyak kritikan kerana tidak saintifik. “Galileo Galilei berhujah bahawa penjelasan purposivist tidak boleh digunakan sebagai penjelasan saintifik, Francis Bacon menganggap pencarian tujuan tidak membuahkan hasil untuk sains, dan Spinoza mengkritik purposivisme kerana memesongkan pemahaman kita tentang alam semula jadi. Kritikan mereka ialah teleologi antropomorfisma objek semula jadi bukan manusia sebagai mempunyai sebab. Berbeza dengan kritikan ini, bagaimanapun, Aristotle membahagikan alam semula jadi kepada objek bernyawa dan tidak bernyawa, tumbuhan, haiwan, dan manusia, dan percaya bahawa hanya manusia yang mempunyai akal.
Namun begitu, penilaian semula moden teleologi telah mendapat perhatian yang semakin meningkat. Sesetengah sarjana moden mengkritik pemikir moden kerana gagal memberikan alasan yang mencukupi untuk menolak tujuan Aristotle, sebaliknya bergantung pada sejenis kepercayaan dogmatik bahawa model mekanistik berdasarkan sains masa itu lebih meyakinkan. Dalam konteks ini, David Bolotin menegaskan bahawa sains moden tidak menunjukkan bahawa alam semula jadi tidak mempunyai tujuan, dan tidak juga cuba melakukannya. Woodfield juga menegaskan bahawa walaupun penjelasan purposivist bukanlah penjelasan saintifik, ia tidak boleh dikatakan palsu kerana kita tidak dapat mengesahkan kebenaran atau kesalahan purposivisme.
Perkembangan terkini dalam falsafah alam sekitar dan ekologi telah membawa kepada pemikiran semula teleologi Aristotle. Telah dihujahkan bahawa perspektif intensionalis boleh berguna dalam memahami interaksi kompleks dan keseimbangan ekosistem. Sebagai contoh, setiap organisma dalam ekosistem mempunyai hubungan yang kompleks dengan organisma lain untuk kemandirian dan pembiakan sendiri, dan hubungan ini boleh ditafsirkan sebagai lebih daripada interaksi mekanikal. Ini memberi pencerahan baharu dalam memahami tujuan alam semula jadi dan memberikan pengajaran penting kepada manusia untuk hidup selaras dengan alam semula jadi.
Pada abad ke-17, sains menuntut penjelasan saintifik disahkan melalui eksperimen. Kecenderungan ini membawa kepada materialisme, yang menyatakan bahawa segala sesuatu di dunia, termasuk makhluk hidup, terdiri daripada jirim, dan sebahagian daripada materialisme ialah reduksionisme, yang menyatakan bahawa semua proses biologi dijelaskan oleh undang-undang fizikal dan kimia. Reduksionisme ini membayangkan bahawa benda hidup tidak berbeza dengan jirim mati. Walau bagaimanapun, Aristotle menyangkal pandangan Empedocles bahawa mengetahui komponen material objek semula jadi menerangkan keseluruhan sifatnya. Penyangkalan ini membayangkan bahawa objek semula jadi tidak hanya dibuat daripada jirim, dan sifatnya juga tidak boleh direduksi kepada fizik dan kimia.
Walaupun kemajuan dalam sains, cabaran untuk menentukan dengan tepat bagaimana dan mengapa kehidupan wujud masih berterusan. Penerokaan Aristotle tentang komponen alam semula jadi bertujuan untuk mendedahkan bagaimana dan mengapa benda semula jadi wujud dan bergerak, dan teori tujuannya adalah titik permulaan siasatan berterusan ini. Walaupun teori tujuan Aristotle bukanlah penjelasan yang lengkap, ia telah memperkayakan pemahaman kita tentang fenomena alam dan membantu kita untuk menggambarkan dengan lebih jelas sempadan antara benda hidup dan bukan hidup. Falsafahnya masih di tengah-tengah banyak perbincangan hari ini, dan kekal sebagai aset intelektual yang penting untuk menerokai tujuan alam semula jadi.
Tambahan pula, penemuan saintifik moden dan kemajuan teknologi menyediakan peluang untuk mentafsir dan menggunakan teori tujuan Aristotle dengan cara baharu. Sebagai contoh, perspektif evolusi dalam biologi mencadangkan bahawa organisma mungkin mempamerkan tingkah laku bertujuan dalam proses menyesuaikan diri dengan persekitaran mereka. Ini mungkin sebahagiannya berkaitan dengan dakwaan Aristotle tentang sifat bermatlamat. Apabila teknologi dan sains manusia semakin maju, kita berpeluang untuk mendapatkan pemahaman yang lebih mendalam tentang kerumitan alam semula jadi dan tujuan di sebaliknya.
Kesimpulannya, teleologi Aristotle bukan sekadar warisan falsafah masa lampau, tetapi cara memahami alam yang masih berlaku sehingga kini. Teorinya menyediakan rangka kerja penting untuk menerangkan fenomena alam dan tingkah laku benda hidup, dan menawarkan pandangan mendalam tentang cara kita boleh hidup selaras dengan alam semula jadi. Perspektif purposivis ini juga boleh memainkan peranan penting dalam menangani masalah alam sekitar dan krisis ekologi masa kini. Dengan mengesahkan semula tujuan alam semula jadi dan tanggungjawab manusia, kita boleh bergerak ke arah masa depan yang lebih mampan.
